ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ

Λεξικόν Δημητράκου

Θαργήλια-ων (ἐνν. Ἰερά) κ. ἐν Ἔπιγρ, ταργ- ἐορ-

τὴ τοῦ ᾿Απόλλωνος καὶ τῆς ᾿Αρτέμιδος τελουμένη

κατὰ τὸν μῆνα Θαργηλιῶνα βλλ, : ᾿ἱππῶν.37,

᾿Αρχίλ.113, Νόμ.π,Δημ.517 καὶ Θαργηλίων τῇ πομ-

πῇ καὶ τῷ ἀγῶνι  μὴ ἐξεῖναι" πρβλ. θάργηλας.

θαργηλιών-ῶνος ὁ ἐνδέκατος μὴν τοῦ ᾿Αττικοῦ

ἕτους : ᾿Αντιφ.6,42᾽ [ Ἐπιγρ. κ, ἐν ᾿Αμοργῷ᾽

ἐ κ, ἐν ᾿Ανδρῳ᾽ πρβλ, θαργήλισ, θάργηλος.

θάργηλος (ἄρτος) (ὁ) μτγν. θάργηλος βλ.λ21

Κράτ. Γραμμ. π.᾿ΑΒήν.3Ι,4Α ὥσπερ καὶ τὸν θάργη-

λον, ὄν τινες καλοῦσ, θαλύσιον.

--------------
 Σύμφωνα με το Σούδα λεξικό

[Θαργήλια:] ἑορτὴ Ἀρτέμιδος καὶ Ἀπόλλωνος. καὶ μὴν Θαργηλιών. καὶ ὁ τῶν σπερμάτων μεστὸς  χύτρος ἱεροῦ ἑψέματος. ἥψουν δ' ἐν αὐτῇ ἀπαρχὰς τῷ θεῷ τῶν πεφηνότων καρπῶν, ὀνομαζόμενον  ἀπὸ τοῦ θέρειν τὴν γῆν, τὸν αὐτὸν ὄντα τῷ ἡλίῳ. ἵσταντο δὲ ἐν αὐτῇ καὶ χοροί. καὶ ἀγαθῶν  Θαργήλια.

[Θαργήλια:] ἑορτὴ τὰ Θαργήλια· ἄγεται δὲ Θαργηλιῶνι μηνί, ὅς ἐστιν ἱερὸς Ἀπόλλωνος.

-----------

Dictionary of Greek 

Θαργηλίων

Ο ενδέκατος μήνας του αρχαίου αττικού ημερολόγιου, η ονομασία του οποίου συνδυάζεται με την εποχή του θερισμού (θέρειν την γην). Κατά τη διάρκειά του τελούνταν οι γιορτές Θαργήλια, Βενδίδεια και Πλυντήρια. Οι μέρες που ήταν αφιερωμένες στην τελευταία γιορτή θεωρούνταν αποφράδες. Την ίδια ονομασία έφερε και ένας μήνας του ημερολογίου της Δήλου.

* * *

Θαργηλίων και Ταργηλιών, ό (Α)

ο ενδέκατος μήνας τού αττικού έτους.

[ΕΤΥΜΟΛ. < Θαργήλια (γιορτή τού Απόλλωνος και της Αρτέμιδος)]

--------------

Πλούταρχος -  Αλκιβιάδης 32, 34

[34] Οὕτω δὲ τοῦ Ἀλκιβιάδου 162 λαμπρῶς εὐημεροῦντος, ὑπέθραττεν ἐνίους ὅμως ὁ τῆς καθόδου καιρός. ᾗ γὰρ ἡμέρᾳ κατέπλευσεν, ἐδρᾶτο τὰ  Πλυντήρια τῇ θεῷ. δρῶσι δὲ τὰ ὄργια Πραξιεργίδαι Θαργηλιῶνος ἕκτῃ φθίνοντος ἀπόρρητα, τόν τε κόσμον ἀφελόντες καὶ τὸ ἕδος κατακαλύψαντες. ὅθεν ἐν ταῖς μάλιστα τῶν ἀποφράδων τὴν ἡμέραν ταύτην ἄπρακτον Ἀθηναῖοι νομίζουσιν. οὐ φιλοφρόνως οὖν οὐδ᾽ εὐμενῶς ἐδόκει προσδεχομένη τὸν Ἀλκιβιάδην ἡ θεὸς  παρακαλύπτεσθαι καὶ ἀπελαύνειν ἑαυτῆς.

Ἀπόδοσις

[34] Την ώρα όμως που ο Αλκιβιάδης δοξαζόταν τόσο λαμπρά, κάποιοι ανησυχούσαν ζωηρά για τη χρονική συγκυρία της επιστροφής του. Γιατί την ημέρα που εκείνος κατέπλευσε στο λιμάνι, στην πόλη τελούνταν η γιορτή των Πλυντηρίων για τη θεά Αθηνά. Οι τελετές αυτές είναι απόρρητες, γίνονται στις είκοσι πέντε του Θαργηλιώνα και ιερουργούν οι Πραξιεργίδες αφαιρώντας το ένδυμα του ιερού αγάλματος και καλύπτοντας το είδωλο της θεάς. Για το λόγο αυτό η ημέρα θεωρείται ως κατεξοχήν αποφράς από τους Αθηναίους και  απρόσφορη για κάθε εργασία. Έτσι η πολιούχος θεά δεν έδειχνε να υποδέχεται τον Αλκιβιάδη με καλή διάθεση  και ευμένεια αλλά αντίθετα φαινόταν να κρύβει την όψη της από αυτόν και να τον αποπέμπει.

--------------------

DEMOSTHENES, In Midiam. {0014.021}

ΝΟΜΟΣ.   (5)

[Εὐήγορος εἶπεν• ὅταν ἡ πομπὴ ᾖ τῷ Διονύσῳ ἐν Πειραιεῖ καὶ οἱ

κωμῳδοὶ καὶ οἱ τραγῳδοί, καὶ <ἡ> ἐπὶ Ληναίῳ πομπὴ καὶ οἱ τραγ-

ῳδοὶ καὶ οἱ κωμῳδοί, καὶ τοῖς ἐν ἄστει Διονυσίοις ἡ πομπὴ καὶ οἱ

παῖδες καὶ ὁ κῶμος καὶ οἱ κωμῳδοὶ καὶ οἱ τραγῳδοί, καὶ Θαργηλίων

τῇ πομπῇ καὶ τῷ ἀγῶνι, μὴ ἐξεῖναι μήτε ἐνεχυράσαι μήτε λαμ-    (10)

βάνειν ἕτερον ἑτέρου, μηδὲ τῶν ὑπερημέρων, ἐν ταύταις ταῖς

ἡμέραις. ἐὰν δέ τις τούτων τι παραβαίνῃ, ὑπόδικος ἔστω τῷ

παθόντι, καὶ προβολαὶ αὐτοῦ ἔστωσαν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τῇ ἐν

Διονύσου ὡς ἀδικοῦντος, καθὰ περὶ τῶν ἄλλων τῶν ἀδικούντων γέγραπται.

Ἀπόδοσις

[Ο Ευήγορος πρότεινε: «Όταν στον Πειραιά η πομπή προς τιμή του Διονύσου με κωμικούς και τραγικούς υποκριτές, η πομπή των Ληναίων επίσης με τραγικούς και κωμικούς υποκριτές, η πομπή των εν άστει Διονυσίων με αγώνες αγοριών, πανηγύρι και κωμικούς και τραγικούς υποκριτές και η πομπή και οι αγώνες των Θαργηλίων, σε όλες αυτές τις ημέρες απαγορεύεται να λαμβάνεται ενέχυρο ή να κατάσχονται περιουσίες ακόμη και αυτών που είναι εκπρόθεσμοι για την καταβολή των χρεών τους. Εάν κάποιος από αυτούς παραβαίνει οποιαδήποτε από τις διατάξεις αυτές, να μπορεί το θύμα να τον καταγγέλλει και να υποβάλλονται εναντίον του κατά την εκκλησία του δήμου στο θέατρο του Διονύσου προβολές, επειδή θεωρείται υπεύθυνος για αδίκημα, όπως προβλέπεται από τον νόμο και για τους άλλους δράστες αδικημάτων.]

-------------------------- 

Αθήναιος  - Δειπνοσοφισταί

Ἀττικῆς διαλέκτου θάργηλον καλεῖσθαι τὸν ἐκ τῆς συγκομιδῆς πρῶτον γινόμενον ἄρτον καὶ τὸν σησαμίτην. οὐχ ἑώρακε δὲ οὐδὲ τὸν ἀνάστατον καλούμενον, ὃς ταῖς ἀρρηφόροις γίνεται, ἐστὶ δὲ καὶ ὁ πυραμοῦς ἄρτος διὰ σησάμων πεττόμενος καὶ τάχα ὁ αὐτὸς τῷ σησαμίτῃ ὤν. μνημονεύει δὲ πάντων τούτων Τρύφων ἐν α᾽ φυτικῶν, καθάπερ καὶ τῶν θιαγόνων ὀνομαζομένων οὗτοι δ᾽ εἰσὶν ἄρτοι θεοῖς πεττόμενοι ἐν Αἰτωλίᾳ, δραμίκες δὲ καὶ δραμεῖς παρ᾽ Ἀθαμᾶσιν ἄρτοι τινὲς οὕτως καλοῦνται. 81.

 Ἀπόδοσις δική μου

Στην Αττική διάλεκτο θάργηλον είναι η ονομασία  που δόθηκε  στο πρώτο ψωμί που παρασκευάζεται στο σπίτι  μετά τη συγκομιδή · επίσης, δεν έδωσε σημασία στο ψωμί που ονομάζεται Ανάστατον  το οποίο παρασκευάζεται για τις παρθένες που λαμβάνουν μέρος στα Μυστηρια. Υπάρχει επίσης το ψωμί πυραμους  το οποίο ζυμώνεται με σουσάμι και ίσως είναι το ίδιο με το ψωμί από σουσάμι.Ο Τρύφων μιλάει για όλα αυτά τα αρτοποιήματα  στο πρώτο του βιβλίο των Φυτών, χωρίς να ξεχνά αυτά που ονομάζονται θειαγόνες   και τα οποία ψήνονται στην Αιτωλία για να παρουσιαστούν στους θεούς. Οι Αθμαμανίτες είχαν τις  δράμικες  τους  έτσι ονομάζονται .

  -----------

 ΑΝΤΙΦΩΝ -  113. – Περὶ τοῦ χορευτοῦ
[11] ἐπειδὴ χορηγὸς κατεστάθην εἰς Θαργήλια καὶ ἔλαχον Παντακλέα διδάσκαλον καὶ Κεκροπίδα φυλὴν πρὸς τῇ ἐμαυτοῦ, {τουτέστι τῇ Ἐρεχθηίδι} ἐχορήγουν ὡς ἄριστα ἐδυνάμην καὶ δικαιότατα. καὶ πρῶτον μὲν διδασκαλεῖον ‹ᾗ› ἦν ἐπιτηδειότατον τῆς ἐμῆς οἰκίας κατεσκεύασα, ἐν ᾧπερ καὶ Διονυσίοις ὅτε ἐχορήγουν ἐδίδασκον· ἔπειτα τὸν χορὸν συνέλεξα ὡς ἐδυνάμην ἄριστα,.....

Ἀπόδοσις
[11] Όταν ορίστηκα χορηγός για τα Θαργήλια  και μου έτυχε με κλήρο ο Παντακλής ως χοροδιδάσκαλος  και η φυλή Κεκροπίς, εκτός από τη δική μου, φρόντισα ως χορηγός να εκπληρώνω τα καθήκοντά μου με τον κατά το δυνατόν καλύτερο και δικαιότερο τρόπο. Κατ᾽ αρχήν, στο σημείο του σπιτιού μου που προσφερόταν άριστα, διαμόρφωσα έναν ειδικό χώρο για τη διδασκαλία του χορού -στον ίδιο χώρο γίνονταν οι δοκιμές και όταν είχα αναλάβει χορηγός στα Διονύσια·3 κατόπιν, συγκέντρωσα τα μέλη του χορού με τον καλύτερο δυνατό τρόπο:....
------------------

ARCHILOCHUS, Fragmenta. {0232.001}
⸏σῦκα μελ[
Οἰφολίωι ερ[    (5)
(252) ἀλλ’ ἀπερρώγασι μύκ
εω
τένοντες.
(253) κηλωταιδοτισ̣[..(..)|.]ω̣ν ἀοιδαῖς
(254) οὔτοι τοῦτο δυνησόμεσθα.
(255)  ὡς φαίε νῦν ἄγει τὰ θαργήλια.
(256) ἀθαλέας τε ταύρους.
(257)  ἄνδρες ὡς ἀμφιτρίβας.
(258)  κοπάεν ξίφος
(260) []κ̣⟧ωντα[.]χαιρι̣[    (2)
[]ειν• παρὰ τὸ Ἀρχιλ̣[όχου 

----------------

Η επιγραφή αναφέρεται σε συμβόλαιο για εξαγορά  ιεροσύνης προς την Μητέρα των Θεών που πραγματοποιήθηκε το μήνα θαργηλιώνος.  Περιέχει και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει η νέα ιέρεια.

[...6... τ]ῆς ἱερωσύν[ης] τῆς τῶν Θ[εῶν Μητ]ρός·
ἀγαθῆι τύχηι, ἐπὶ στεφανηφόρου Ἀπόλλων[ος] τοῦ με-
τὰ Ἑκαταῖον, μηνὸς Θαργηλιῶνος ἕκτηι ἐπὶ δέκα,
κατὰ τάδε πωλοῦσιν οἱ νεωποῖαι οἱ περὶ Λάμ-
5πιτον Ἱπποκράτους τὴν ἱερωσύνην τὴν τῶν Θε-
ῶν Μητρός· ἡ δὲ πριαμένη ἱερήσεται κατὰ τὸν νό-
μον καὶ τὴν διαγραφήν· vv κατὰ τάδε πωλεῖται ἡ
[ἱ]ερεωσύνην τῆς τῶν Θεῶν Μητρός ἡ πριαμένη ἱερή-
σεται ἕως ἄν ζῆι κατὰ τὸν ὑπάρχοντα νόμον, ἱε-
ρήσεται10 δὲ καὶ τῆς Φρυγίας Μητρὸς ἡ αὐτή· κατὰ τάδε
θύσει μηνὸς Ἀληθιῶνος τριακάδι καὶ πέμψει τὴμ πομ-
πὴν ἐκ τοῦ πρυτανείου· λήψεται δὲ ὧν ἂν ἡ πόλις θύηι ἑνὸς ἱερε[ί]-
ου οὗ ἂν βούληται σκέλος τὸ δεξιὸν καὶ τῆς κεφαλῆς τὸ ἥμι-
συ καὶ γλῶσσαν καὶ ἐγκέφαλον καὶ τράχηλον καὶ ὠμοπλάτην
15καὶ πλευρὰς ἐπὶ τρία ὀστᾶ δεξιά· ὧν δ᾽ ἂν οἱ ἰδιῶται θύωσιν, λήψε-
ται ἀφ᾽ ἑνὸς ἱερείου κωλέα[ν]· λήψεται δὲ καὶ τὰ παρατιθέμε[να]
πάντα ἐπὶ τὴν τράπεζα[ν] ἡ ἱέρεια πλὴν χρυσίου ἢ ἀργυρ[ίου ἢ]
[ἱ]ματισμοῦ· τοῦτων δὲ ὅ [τ]ι ἂν [τ]ις ἀνατιθῆι ἀπογραφ[έτω ἡ ἱέ]-
ρεια πρὸς τοὺς νεωποίας καὶ εἴσω παρεχέτω [τοῦ ναοῦ, ἕως ἡ πό]-
λις20 περὶ αὐτῶν βουλεύσηται· v οἱ δὲ νεωποῖαι κ[αταγραφέσθων]
[κ]αὶ ἀντιγραφέσθω ὁ τῆς β[ουλ]ῆς γραμματε[ὺς· δοῦναι δὲ τοὺς]
[ν]εωποίας τοῖς πρυτά[νεσι εἰ]ς β[οῦ]ν δραχ[μὰς .......14.......]
πέντε καὶ εἰς αἶγα δραχμὰς [..?..]
καὶ εἰς ἔλατρα κα[ὶ ..?..]
25[κ]αὶ ξύλα δραχ[μὰς ..?..]
[κα]ὶ τῆι ἱερε[ίαι ..?..]
[ἱ]εραν (?) [..?..]
[..?..]