ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ


Greek (Liddell-Scott)

Ἀνθεστήρια: -ων, τά, ἡ ἑορτὴ τῶν ἀνθέων, ὅ ἐ. ἡ μεγάλη τριήμερος ἑορτὴ τοῦ Διονύσου ἐν Ἀθήναις, ἀγομένη μηνὶ Ἀνθεστηριῶνι (11, 12, 13,) «Ἀνθεστήρια μὲν καλεῖσθαι τὴν ὅλην ἑορτὴν Διονυσίῳ ἀγομένην, κατὰ μέρος δὲ Πιθοίγια, Χόας, Χύτρους» Ἁρποκρ. ἐν λέξει χόες• ἴδε Βουττμ. Excursus I• εἰς Δημ. Μειδ., καὶ πρβλ. Διονύσια.

Ἀνθεστηριών: -ῶνος, ὁ, ὁ ὄγδοος μὴν τοῦ Ἀττικοῦ ἔτους, ἀντιστοιχῶν πρὸς τὸ δεύτερον ἥμισυ τοῦ Φεβρουαρίου καὶ τὸ πρῶτον τοῦ Μαρτίου· κατὰ τὸν μῆνα τοῦτον (11, 12, 13) ἤγοντο τὰ Ἀνθεστήρια Συλλ. Ἐπιγρ. 71Β. 39 Ἁρποκρ. ἐν λέξει, καὶ ἄλλ.
-----------

Λεξικόν Δημητράκου

ἀνθεστήρια (τὰ) ἑορτὴ τριήμερος τελουμένη τὸν
᾿Ανθεστηριῶνα μῆνα ἐν ταῖς ἀρχαίαις ᾿Αθήναις
εἰς τιμὴν τοῦ Διονύσου . ᾿Απολλοδ.᾿Απ.28,πρβ.κ.
Θουκ.2,15,4.

ἀνθεστηριών-ὥνος [ὁ] ὁ ὄγδοος μὴν τοῦ ἀτ-
τικοῦ ἔτους ἀντιστοιχῶν πρὸς τόν Μάρτιον κατὰ
τὰ μέσα τούτου ἐτελοῦντο τὰ ἀνθεστήρια βλ. λ. :
Θουκ.2,15.4 τὰ ἀρχαιότερα Διονύσια τῆ δωδε-
κάτῃ ποιεῖται ἐν μηνὶ ᾿Ανθεστηριῶνι.
------------------

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ -Ἱστορίαι

[2.15.4] τεκμήριον δέ· τὰ γὰρ ἱερὰ ἐν αὐτῇ τῇ ἀκροπόλει  καὶ ἄλλων θεῶν ἐστὶ καὶ τὰ ἔξω πρὸς τοῦτο τὸ μέρος τῆς πόλεως μᾶλλον ἵδρυται, τό τε τοῦ Διὸς τοῦ Ὀλυμπίου καὶ τὸ Πύθιον καὶ τὸ τῆς Γῆς καὶ τὸ ‹τοῦ› ἐν Λίμναις Διονύσου, ᾧ τὰ ἀρχαιότερα Διονύσια [τῇ δωδεκάτῃ] ποιεῖται ἐν μηνὶ Ἀνθεστηριῶνι, ὥσπερ καὶ οἱ ἀπ᾽ Ἀθηναίων Ἴωνες ἔτι καὶ νῦν νομίζουσιν. ἵδρυται δὲ καὶ ἄλλα ἱερὰ ταύτῃ ἀρχαῖα.

Ἀπόδοσις
 [2.15.4] Απόδειξη ότι έτσι ήσαν τα πράματα είναι ότι και άλλων θεών οι ναοί βρίσκονται στην Ακρόπολη και ότι, όσοι ναοί βρίσκονται έξω από την πόλη, είναι χτισμένοι μάλλον προς το νότιο μέρος, όπως ο ναός του Ολυμπίου Διός, του Πυθίου Απόλλωνος, της Γης, του Λιμναίου Διονύσου, όπου τον Ανθεστηριώνα μήνα, στην δωδεκάτη μέρα του, εορτάζονται τα αρχαιότερα Διονύσια. Την παράδοση αυτή την διατηρούν έως σήμερα οι Ίωνες που κατάγονται από τους Αθηναίους. Στην ίδια περιοχή είναι, άλλωστε, χτισμένοι και άλλοι αρχαίοι ναοί.
---------------

Απολλόδωρος (Gramm), Fragmenta

Χόες ---- ἑορτή τις παρ' Ἀθηναίοις ἀγομένη Ἀνθεστηριῶνος
δωδεκάτῃ. Φησὶ δὲ Ἀπολλόδωρος, Ἀνθεστήρια
καλεῖσθαι κοινῶς τὴν ὅλην ἑορτὴν Διονύσῳ ἀγομένην,
κατὰ μέρος δὲ Πιθοιγίαν, Χόας, Χύτραν. Καὶ αὖθις.
Ὅτι Ὀρέστης μετὰ τὸν φόνον εἰς Ἀθήνας ἀφικόμενος
(ἦν δὲ ἑορτὴ Διονύσου Ληναίου), ὡς μὴ γένοιτο σφίσιν
ὁμόσπονδος ἀπεκτονὼς τὴν μητέρα, ἐμηχανήσατο
τοιόνδε τι Πανδίων· χοᾶ οἴνου τῶν δαιτυμόνων ἑκά-
στῳ παραστήσας, ἐξ αὐτοῦ πίνειν ἐκέλευσε μηδὲν
ὑπομιγνύντας ἀλλήλοις, ὡς μήτε ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρα-
τῆρος πίοι Ὀρέστης, μήτε ἐκεῖνος ἄχθοιτο καθ' αὑτὸν
πίνων μόνος· καὶ ἀπ' ἐκείνου Ἀθηναίοις ἑορτὴ ἐνομί-
σθη οἱ Χόες.

Ἀπόδοσις δική μου :
Χόες ----  Ήταν μια ιδιαίτερη εορτή των Αθηναίων που γιόρταζαν την δωδέκατη [ημέρα] του [μηνός] Ανθεστηρίωνος. Ο Απολλόδωρος όμως λέει ότι τα  Ανθεστήρια είναι το όνομα του  συνόλου  των εορτών  προς τιμήν του Διονύσου, που είναι τα ακόλουθα -  Πιθοίγια, Χόες, Χύτροι.
Και αλλού [sc. Ο Απολλόδωρος σημειώνει  ότι ο Ορέστης όταν έφτασε στην Αθήνα μετά τη δολοφονία (ήταν εορτή του Διονύσου Ληναίου) [1]  αφού σκότωσε τη μητέρα του, δεν  μπορούσε να πιει μαζί τους, και έκανε κάποιο τέχνασμα. Αφού δημιούργησε  κρασιά για κάθε έναν από τους εορτασμούς, τους διέταξε να τα πίνουν, χωρίς να ανακατεύονται μεταξύ τους. ο Ορέστης  δεν έπινε στο ίδιο κρατήρα ανάμιξης [sc. όπως οποιοσδήποτε άλλος], ούτε μπορούσε να τον ενοχλεί κανείς γιατί αναγκάστηκε να πίνει μόνος του. Εξ ου και η προέλευση της  αθηναϊκής εορτής  Χόες.
---------

Σύμφωνα με επιγραφή του 4ου αι. -Regions Attica (IG I-III- Πηγή: Εpigraphy.packhum.org

Att. — Thorikos — stoich. 30 — 380-375 BC — SEG 26.136

Ἀνθεστηριῶνος, Διονύσωι, δω[δεκάτηι],
αἶγα λειπεγνώμονα πυρρὸν[μέλανα, Δ]-
ιασίοις35, Διὶ Μιλιχίωι οἶν πρα[τόν
vacat]


Ἀπόδοσις δική μου :
Ανθεστηρίωνος μηνός  : στον Διονύσιο [την 12η],  
αίγα  πυρρόξανθη  ή [μαύρη]
που έχασε τα βρεφικά δόντια, στα(35)
Διάσεια, για τον Δία Μειλίχιο , ένα αρσενικό
πρόβατο διαθέσιμο προς πώληση.
-------

Παυσανίας, Ἀττικῶν ὀνομάτων συναγωγή

θύραζε Κᾶρες, οὐκέτ' Ἀνθεστήρια· οἱ μὲν
διὰ πλῆθος οἰκετῶν Καρικῶν εἰρῆσθαί φασιν ὡς ἐν τοῖς Ἀνθεστηρίοις εὐωχουμένων αὐτῶν καὶ
οὐκ ἐργαζομένων. τῆς οὖν ἑορτῆς τελεσθείσης λέγειν ἐπὶ τὰ ἔργα ἐκπέμποντας αὐτούς·
’θύραζε Κᾶρες, οὐκέτ' Ἀνθεστήρια’.
τινὲς δὲ οὕτω τὴν παροιμίαν φασίν· ‘θύραζε κῆρες, οὐκ ἔνι Ἀνθεστήρια’ ὡς κατὰ τὴν πόλιν τοῖς
Ἀνθεστηρίοις τῶν ψυχῶν περιερχομένων.

Ἀσκώλια· ἑορτὴ Ἀθήνησιν, ᾗ τιμῶντες τὴν εὕρεσιν τοῦ οἴνου ᾄδειν
ἐφεῦρον καὶ τοὺς ἑαυτῶν κωμήτας κακολογεῖν, ὅτε καὶ τὴν λυμαινομένην ταῖς ἀμπέλοις αἶγα
ἆθλον τῆς ᾠδῆς προετίθεντο καὶ οἱ νικήσαντες ἐνήλλοντο τῷ ἀσκῷ. καὶ ἦν τοῦτο ἀσκωλιάζειν.
τοὺς δὲ ὑστέρους κριθέντας ἑτέραν ἔδει αἶγα ἐπὶ τὴν εἰρημένην χρείαν ἐκδεῖραι καὶ τὸν χορηγὸν
αὖθις μισθοῦσθαι αὐτοὺς ἐναλλουμένους τῷ ἀσκῷ· τοὺς δὲ νικῶντας μηκέτι τοῦτο πράττειν,
ἀλλὰ ἡσυχάζειν.

Μέγα Ετυμολογικόν

Ἀνθεστήρια: Τὰ Διονύσια· οὕτω γὰρ Ἀθηναῖοι
τὴν ἑορτὴν λέγουσι· καὶ ἀνθεστηριῶνα, τὸν μῆνα
[καθ' ὃν ταῦτα ἐτελεῖτο·] ἐπειδὴ ἡ γῆ τότε ἄρχεται
τοῦ ἀνθεῖν. Ἢ παρὰ τὸ τὰ ἄνθη ἐπὶ τῇ ἑορτῇ ἐπι-
φέρειν. Ὅθεν καὶ παροιμία,
Θύραζε Κᾶρες· οὐκέτ' ἀνθεστήρια.

Σούδα, Λεξικόν

Θύραζε Κᾶρες, οὐκ ἔτ' Ἀνθε-
στήρια. οἱ μὲν διὰ πλῆθος οἰκετῶν Καρικῶν εἰρῆσθαί φασιν, ὡς ἐν
τοῖς Ἀνθεστηρίοις εὐωχουμένων αὐτῶν καὶ οὐκ ἐργαζομένων. τῆς οὖν
ἑορτῆς τελεσθείσης λέγειν ἐπὶ τὰ ἔργα ἐκπέμποντας αὐτούς, θύραζε
Κᾶρες, οὐκ ἔτ' Ἀνθεστήρια. τινὲς δὲ οὕτως τὴν παροιμίαν φασί·
θύραζε κῆρες, οὐκ ἔνι Ἀνθεστήρια. ὡς κατὰ τὴν πόλιν τοῖς Ἀνθε-
στηρίοις τῶν ψυχῶν περιερχομένων.

Πλούταρχος, Ηθικά, Συμποσιακών, Ε, 2

Τοῦ νέου οἴνου Ἀθήνησι μὲν ἑνδεκάτῃ μηνὸς
Ἀνθεστηριῶνος κατάρχονται, Πιθοίγια τὴν ἡμέραν
καλοῦντες· καὶ πάλαι γ' ὡς ἔοικεν εὔχοντο, τοῦ οἴνου
πρὶν ἢ πιεῖν ἀποσπένδοντες, ἀβλαβῆ καὶ σωτήριον αὐτοῖς
τοῦ φαρμάκου τὴν χρῆσιν γενέσθαι. παρ' ἡμῖν δ' ὁ μὲν
μὴν καλεῖται Προστατήριος, ἕκτῃ δ' ἱσταμένου νομίζεται
θύσαντας Ἀγαθῷ Δαίμονι γεύεσθαι τοῦ οἴνου μετὰ
ζέφυρον· οὗτος γὰρ μάλιστα τῶν ἀνέμων ἐξίστησιν καὶ
κινεῖ τὸν οἶνον, καὶ ὁ τοῦτον διαφυγὼν ἤδη δοκεῖ παρα-
μένειν βέβαιος.

Ἀπόδοσις δική μου :
Οι Αθηναίοι προσφέρουν τους πρώτους καρπούς του νέου οίνου κατά την ενδέκατη του μηνός Ανθεστηριώνος (33). και ονομάζουν την εορτή αυτή  Πυθοίγια (34). Φαίνεται ότι τα παλιά χρονιά πριν από την κατανάλωση οίνου  έκαναν  σπονδές  στους θεούς και τους ζητούσαν να είναι  ευεργετική και χρήσιμη γι 'αυτούς  η κατανάλωση  του ποτού - Στη Βοιωτία, ο μήνας αυτός ονομάζεται Προστατήριος (35), και είναι συνηθισμένο  την  έκτη  του μηνός , μετά το φύσημα του  ζέφυρου  να θυσιάσουν στον αγαθό δαίμονα  (36), και  δοκιμάζουν  το νέο κρασί. Ο ζέφυρος  είναι απ' όλους τους ανέμους, εκείνο που κάνει την μεγαλύτερη επεξεργασία  στο κρασί (37). και όταν αντιστέκεται στην δοκιμασία , τότε  αναμένεται ότι κρασί θα διατηρηθεί καλά
-----
 
Σύμφωνα με το TSJ
πῐθοίγια, τά, (οἴγνυμι) festival at the opening of casks of new wine, held at the Anthesteria, Plu.2.655e, 735e:—later πῐθοιγία, ἡ, Eust. 1363.26; πῐθοιγὶς ἠώς, the morning of this festival, Call.Aet.1.1.1; Πῐθοιγιών, ῶνος, ὁ, month in which the festival took place, prob. in IG12(8).645 (Peparethus, -κιών lapis).

Dictionary of Greek

Πιθοίγια
Γιορτή στην αρχαία Αθήνα. Τελούταν κατά την ενδέκατη μέρα του Ανθεστηριώνα και αποτελούσε μέρος των Ανθεστηρίων. Στη διάρκειά της, οι οικογενειάρχες θυσίαζαν στον Διόνυσο και δοκίμαζαν το κρασί της νέας σοδειάς από τα πιθάρια τους, που τα άνοιγαν για πρώτη φορά εκείνη την ημέρα.
* * *
τὰ, και Πιθοιγία, ἡ, Α
αθηναϊκή εορτή που αποτελούσε μέρος τής μεγάλης εορτής τών Ανθεστηρίων και γινόταν την ενδέκατη μέρα τού μήνα Ανθεστηριώνος, κατά την οποία θυσίαζαν στον Διόνυσο και άνοιγαν τους πίθους με το νέο κρασί.
[ΕΤΥΜΟΛ. < πίθος «πιθάρι» + θ. οιγ- τού οἴγνυμι /οἴγω «ανοίγω» + κατάλ. -ιον/ -ία].
------------

Πλούταρχος, Fragmenta, 54, 3

Καὶ ἐν τοῖς πατρίοις ἐστὶν ἑορτὴ Πιθοιγία, καθ' ἣν οὔτε
οἰκέτην οὔτε μισθωτὸν εἴργειν τῆς ἀπολαύσεως τοῦ οἴνου
θεμιτὸν ἦν, ἀλλὰ θύσαντας πᾶσι μεταδιδόναι τοῦ δώρου
τοῦ Διονύσου. καλῶς οὖν εἴρηται δεῖν ‘ἀρχομένου πίθου
κορέσασθαι’, καὶ τῇ ἑορτῇ συμφώνως· δεῖ δὲ καὶ φειδοῦς
ταμιευομένοις τὴν ἀπόλαυσιν, ὥστε καὶ εἰσαῦθις ἡμῖν
γενέσθαι καὶ αὖθις. εἰ δ' ἀπαναλωθέντος τοῦ πλείστου τὸ
λειπόμενον ὀλίγον εἴη, χαλεπὴν εἶναι τὴν φειδώ· τοῦτο γάρ,
φησί, τάχα ἂν καὶ τραπείη καὶ ἄχρηστον γένοιτο τοῖς φει-
σαμένοις.
---


* Τα Πιθοίγια δηλαδή το άνοιγμα των πιθαριών, ήταν μία εορτή που εορταζόταν στην Αθήνα κατά την 11η ημέρα του μήνα Ανθεστηρίωνος  και αποτελούσε μέρος των Ανθεστηρίων. Αντιστοιχούσε στα Ρωμαϊκά vinalia. Ήταν οικογενειακή εορτή και ετελείτο βράδυ στο ιερό του εν Λίμναις Διονύσου. Οι οικογενειάρχες θυσίαζαν στον Διόνυσο και δοκίμαζαν το κρασί της νέας  σοδιάς ανοίγοντας τα πιθάρια. Στη εορτή αυτή κατ εξαίρεση έπαιρναν μέρος και δούλοι, τους οποίους μετά το πέρας της εορτής οι κύριοι τους απέπεμπαν με την παροιμιώδη φράση: “Θύραζε, Κάρες, ουκέτ’ Ανθεστήρια”.



Ησίοδος, “Έργα και Ημέραι”, 368 – 369

Ἀρχομένου δὲ πίθου καὶ λήγοντος κορέσασθαι,
μεσσόθι φείδεσθαι· δειλὴ δ᾽ ἐν πυθμένι φειδώ.

Όταν κάνεις αρχή σ᾽ ένα πιθάρι κι όταν αυτό κοντεύει να αδειάσει, χόρταινε,
στο μεταξύ να είσαι φειδωλός. Στον πάτο πια ελεεινή η οικονομία είναι-

 --
Σχόλια στον Ησίοδο

Ἐν ταῖς πατρίοις τῶν Ἑλλήνων ἑορταῖς ἐτελεῖτο καὶ τὰ ἀσκώ-
λια, καὶ ἡ πιθοιγία, εἰς τιμὴν Διονύσου, τουτέστι τοῦ οἴ-
νου αὐτοῦ. Καὶ τὰ μὲν ἀσκώλια τοιῶσδε ἐγίνετο· ἀσκοὺς
πεφυσημένους καὶ πνεύματος πεπληρωμένους τιθέντες κατὰ
γῆς, ἑνὶ ποδὶ ἐφαλλόμενοι ἄνωθεν τούτων ἐφέροντο, καὶ πολ-
λάκις κατολισθαίνοντες εἰς γῆν ἔπιπτον. Τοῦτο δὲ ἐποίουν,
ὡς ἔφην, τιμῶντες τὸν Διόνυσον. Ὁ γὰρ ἀσκὸς δέρμα τρά-
γου ἐστίν· ὁ δὲ τράγος τοὺς θαλλοὺς τῆς ἀμπέλου τρώγων
λυμαίνεται. Ἡ πιθοιγία δὲ κοινὸν ἦν συμπόσιον·
ἀνοίξαντες γὰρ τοὺς πίθους πᾶσι μετεδίδουν τοῦ Διονύσου
δωρήματος. Τοῦτ' οὖν καὶ ἐνταῦθα λέγει, ἀποπωμάσας τὸν
πίθον εἰς κόρον τοῦ οἴνου σὺν μισθωτοῖς καὶ οἰκέταις ἀπό-
λαυε.

Σχόλια στον Πλούτο του Αριστοφάνη

Ἑορτὴν οἱ Ἀθηναῖοι ἦγον
τὰ Ἀσκώλια, ἐν ᾗ ἐνήλλοντο τοῖς ἀσκοῖς εἰς τιμὴν τοῦ
Διονύσου

ἀσκωλίαζε: ἀσκώλια καθ' ἱστορίαν ἦν τις ἑορτὴ Διονύσου, ἐν ᾗ-
περ, ἀσκῶν πεφυσημένων κειμένων ἐν μέσῳ τῷ θεάτρῳ, τινὲς ἥλλοντο ἐπ'
αὐτοὺς ἢ ἑνὶ τῷ ποδὶ ἢ καὶ δυσὶ καὶ ἐκίνουν γέλωτα τοῖς θεωμένοις
καταπίπτοντες τῷ φυσήματι τῶν ἀσκῶν. εἰς τιμὴν δέ, ὡς ἔφην, τοῦ Διονύσου
ταῦτα ἐδρῶντο. ὁ γὰρ ἀσκὸς δέρμα τοῦ τράγου ἐστίν· ὁ δὲ τράγος, τὸ ζῷον,
πολέμιός ἐστι ταῖς ἀμπέλοις αὐτὰς κατεσθίων, καὶ ἐπίγραμμά τι φέρεται
τῆς ἀμπέλου πρὸς τὸν τράγον οὑτωσὶ λέγον·
“κἤν με φάγῃς ἐπὶ ῥίζαν, ὅμως ἔτι καρποφορήσω,
ὅσον ἐπιλεῖψαί σοι, τράγε, θυομένῳ.”
-----------


ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Ἀχαρνῆς

 ΚΗ.  Ἰέναι σ’ ἐκέλευον οἱ στρατηγοὶ τήμερον
ταχέως λαβόντα τοὺς λόχους καὶ τοὺς λόφους•
κἄπειτα τηρεῖν νειφόμενον τὰς εἰσβολάς.    (1075)
Ὑπὸ τοὺς Χοᾶς γὰρ καὶ Χύτρους αὐτοῖσί τις
ἤγγειλε λῃστὰς ἐμβαλεῖν Βοιωτίους.

Ἀπόδοσις δική μου :
Αγγ.
Διαταγή των στρατηγών  να πάρεις
τα λοφία και τους λόχους
και ταχέως να πας στα χιόνια να μείνεις εκεί για
να φυλάς τα περάσματα.
Στην εορτή  των Χοών και των Χύτρων  
Βοιωτοί ληστές θα εισβάλλουν    
----------

Όπως είδαμε από τις διάφορες αναφορές της αρχαίας ελληνικής γραμματείας η πρώτη μέρα της εορτής των Ανθεστηρίων ονομαζόταν Πιθοίγια, η δεύτερη μέρα που ήταν και η πιο σημαντική  ονομαζόταν Χόες και η τρίτη μέρα ονομαζόταν Χύτροι.  Από (20-26) ακολουθούν τα Μικρά Μυστήρια.

------------

Τα Μικρά ή εν Άγραις ή Ελάσσονα Μυστήρια.

Ηρόδοτου Ιστορίαι, Βιβλίο Η', κεφ.65

[8.65.4] τὴν δὲ ὁρτὴν ταύτην ἄγουσι Ἀθηναῖοι ἀνὰ πάντα ἔτεα τῇ Μητρὶ καὶ τῇ Κόρῃ, καὶ αὐτῶν τε ὁ βουλόμενος καὶ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων μυεῖται· καὶ τὴν φωνὴν τῆς ἀκούεις ἐν ταύτῃ τῇ ὁρτῇ ἰακχάζουσι. πρὸς ταῦτα εἰπεῖν Δημάρητον· Σίγα τε καὶ μηδενὶ ἄλλῳ τὸν λόγον τοῦτον εἴπῃς.

Ἀπόδοσις
[8.65.4] Κι όσο γι᾽ αυτή τη γιορτή, την τελούν οι Αθηναίοι κάθε χρόνο για την Μητέρα και την Κόρη· και γίνεται μύστης όποιος θέλει κι απ᾽ αυτούς κι απ᾽ τους άλλους Έλληνες· κι η φωνή που ακούς είναι η επίκληση που απευθύνουν στη γιορτή αυτή στον Ίακχο». Κι έλεγε πως ο Δημάρατος αποκρίθηκε: «Κράτα κλειστό το στόμα σου και μη πεις σε κανέναν άλλο αυτά τα λόγια·

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου