Αθλητισμός και Αρχαία Γραμματεία

65. Βιτρούβιος, Περί αρχιτεκτονικής 5.11-Η παλαίστρα } Σ' αυτό το έργο γίνεται αναφορά για το πως ήταν οι αρχαιοελληνικοί αγωνιστικοί χώροι . Έκανα την ελληνική μετάφραση - ακολουθεί το λατινικό κείμενο.

5.11-Caput Undecimum. <1>Nunc mihi videtur, tametsi non sint italicae consuetudinis palaestrarum aedificationes, traditae tamen, explicare et, quemadmodum apud Graecos constituantur, monstrare. in palaestris peristylia quadrata sive oblonga ita sunt facienda, uti duorum stadiorum habeant ambulationis circumitionem, quod Graeci vocant δίαυλον, ex quibus tres porticus simplices disponantur, quarta, quae ad meridianas regiones est conversa, duplex, uti, cum tempestates ventosae sint, non possit aspergo in interiorem partem pervenire. Constituantur autem in tribus porticibus exhedrae spatiosae, habentes sedes, in quibus philosophi, rhetores reliquique, qui studiis delectantur, sedentes disputare possint. in duplici autem porticu conlocentur haec membra: ephebeum in medio (hoc autem est exhedra amplissima cum sedibus) tertia parte longior sit quam lata; sub dextro coryceum, deinde proxime conisterium, a conisterio in versura porticus frigida lavatio, quam Graeci λουτρόν vocitant; ad sinistram ephebei elaeothesium, proxime autem elaeothesium frigidarium, ab eoque iter in propnigeum in versura porticus. proxima autem introrsus e regione frigidarii conlocetur concamerata sudatio longitudine duplex quam latitudo, quae habeat in versuris ex una parte laconicum ad eundem modum, uti quam supra scriptum est, compositum, ex adverso laconici caldam lavationem. in palaestra peristylia, quemadmodum supra scriptum est, ita debent esse perfecta distributa.

Extra autem disponantur porticus tres, una ex peristylo exeuntibus, duae dextra atque sinistra stadiatae, ex quibus una, quae spectaverit ad septentrionem, perficiatur duplex amplissima latitudine, altera simplex,. ita facta, uti in partibus, quae fuerint circa parietes et quae erit ad columnas, margines habeant uti semitas non minus pedum denum mediumque excauatum, uti gradus sint in descensu marginibus sesquipedem ad planitiem, quae planities sit non minus pedes XII, ita qui uestiti ambulauerint circum in marginibus, non inpedientur ab unctis se exercentibus.

Haec autem porticus ξυστός apud Graecos vocitatur, quod athletae per hiberna tempora in tectis stadiis exercentur. proxime autem xystum et duplicem porticum designentur hypaethroe

ambulationes, quas Graeci παραδρομίδες, nostri xysta appellant, in quas per hiemem ex xysto sereno caelo athletae prodeuntes exercentur. faciunda autem xysta sic videntur, ut sint inter duas porticus silvae aut platanones, et in his perficiantur inter arbores ambulationes ibique ex opere signino stationes. post xystum autem stadium ita figuratum, ut possint hominum copiae cum laxamento athletas certantes spectare.

-------- 

Η δική μου μετάφραση

Για την κατασκευή των παλαίστρων - Παρόλο που οι παλαίστρες δεν χρησιμοποιούνται στην Ιταλία πιστεύω ότι είναι χρήσιμο να εξηγήσουμε με ποιον τρόπο κατασκευάζονται από τους Έλληνες .

Στις παλαίστρες τα περιστύλια κατασκευάζονται σε σχήμα τετραγωνικό ή ορθογωνικό με περίμετρο δύο σταδίων, που οι Έλληνες ονομάζουν δίαυλον. Οι τρεις από τις στοές έχουν απλή διάταξη, η τετάρτη η οποία βλέπει προς τον νότο είναι διπλή, ώστε να μη φτάνει στο εσωτερικό της η βροχή όταν φυσούν δυνατά οι άνεμοι. Στις τρεις στοές κατασκευάζονται ευρύχωρες εξέδρες, οι οποίες έχουν έδρες όπου φιλόσοφοι, ρήτορες και άλλοι, που αρέσκονται στην μελέτη μπορούν καθήμενοι να συνομιλούν. Στην διπλή κιονοστοιχία διαμορφώνονται οι ακόλουθοι χώροι: στην μέση το εφηβείον με μήκος κατά το ένα τρίτο μεγαλύτερο από το πλάτος του. Δεξιά του είναι το κωρυκείον, ακολούθως το κονιστήριον, και μετά το κονιστήριον. στην γωνία της κιονοστοιχίας, ο χώρος πλύσης με κρύο νερό που οι Έλληνες ονομάζουν λουτρόν. Αριστερά από το εφηβείον το ελαιοθέσιον, και δίπλα ακριβώς από το ελαιοθέσιον το κρύο λουτρό, από το οποίο δίοδος οδηγεί στο προπνιγείον στην γωνία της στοάς. Δίπλα προς το εσωτερικό και στο κρύο λουτρό τοποθετείται το θολωτό εφιδρωτήριον. με μήκος διπλάσιο του πλάτους του. το οποίο έχει στις γωνίες του από την μια πλευρά το λακωνικόν, συντεθειμένο με τις ίδιες αναλογίες που αναφέρθηκαν παραπάνω, και από την άλλη πλευρά του λακωνικού τους λουτήρες του θερμού νερού. Στο εσωτερικό της παλαίστρας , το περιστύλιο πρέπει να είναι τοποθετημένο όπως περιγράφεται πιο πάνω για τέλεια αναλογία.-

Έξω από την παλαίστρα διατίθενται τρεις στοές. Μια στην έξοδο του περιστυλίου και δύο δεξιά και αριστερά της πρώτης στοάς. διαμορφωμένες για το αγώνισμα του δρόμου. Από αυτές η μια που βλέπει στον Βορρά κατασκευάζεται διπλή με ευρύ πλάτος, οι άλλες δύο απλές... Η διάταξή τους είναι τέτοια ώστε στα τμήματα που βρίσκονται γύρω από τα τοιχώματα και κατά μήκος των κιόνων υπάρχουν προεξοχές πεζοδρομίων που δεν είναι μικρότερες από δέκα πόδια. Στη μέση υπάρχει άνοιγμα . Κατεβαίνουμε κατά δύο μοίρες , από την κορυφή του πεζοδρομίου μέχρι κάτω η απόσταση είναι ένα πόδι και μισό. αυτό το τμήμα έχει επιφάνεια τουλάχιστον δώδεκα πόδια. Με αυτό τον τρόπο, εκείνοι που περπατούν ντυμένοι, στα πεζοδρόμια, δεν ενοχλούνται από τους αθλητές που κάνουν προπόνηση στο κάτω μέρος.